बीज अंकुरे अंकुरे

बीज अंकुरे अंकुरे :

जोराच्या वाऱ्याबरोबर सावरीच्या बोन्डातल्या म्हातार्या उडाल्या. बीजाच्या संकल्पापासून पासून एकत्र वाढून आता आपणच बीजाचे रूप धारण केलेल्या त्या म्हातार्या. आजवर त्या बोंडात सुखरूप वाढलेल्या. आता नव-निर्मितीचा वसा घेऊन पुढे निघाल्या. वार्याच्या लाटेवर तरंगत तरंगत आपल्या पालक झाडापासून दुरावल्या. त्यांच आयुष्य कुठे स्थिरावणार होत? हि सुरवात होती का शेवट? त्यांना माहित नव्हतं. सृष्टीचा नियम त्या मोडू शकत नव्हत्या. जे आखून दिलय तसं घडवायला निघाल्या होत्या. वार्याच्या लाटेवर विहरत जाताना त्यांना स्वच्छंद जगणं म्हणजे काय याची थोडीशीच कल्पना आली होती . निसर्गाने निर्माण केलेली विविध रूपं त्या जवळून बघत होत्या. त्यांतल्या काहींना वाटलं असाच आस्वाद घेत फिरावं या निसर्गाच्या रूपाच आकंठ सेवन करावं, सोडून द्याव ते नव-निर्मितीच व्रत.

वारं पडलं तसं त्यातल्या काही योगायोगानं भुसभुशीत काळ्या मातीवर विसावल्या. सर्वच म्हातार्यांच्या बाबतीत असा शुभ योग येत नाही, काही अडकतात झाडा झुडपात तर काही चक्क नाठाळ कातळात. त्यांच्या जीवनाची इतिश्री तिथेच. पण काही ठरतात भाग्यवान, ज्यांना मिळते उपजाऊ, समृद्ध काळी जमीन. तिथ विसावताच त्यांचा पिसारलेला केशसंभार गळून पडला. त्यांच्या आगमनाच स्वागत झालं ते  खाद्याच्या शोधात सैरावैरा फिरणाऱ्या मुंग्या, वाळवीचे कीटक यांच्याकडून, ती बीजं त्याच भक्ष्य होत्या. पण निसर्गान त्यांना काही सुरक्षा कवचं दिलेली होती त्यांच्यापासून बचाव करण्यासाठी. त्यांचा आता संघर्ष सुरु झाला होता. कशासाठी? काहींना त्यांच्यातली निर्मिती क्षमता खुणावत होती तर काहींना स्वछंद जीवन जगण्याची ओढ.   ग्रीष्माच्या  सुरुवातीच्या वळीवाची आता आर्जवं सुरु झाली. कधी वावटळ उठे आणि उडणारी धूळ त्यांच्यावर पांघरूण घालून जात असे. त्यांच्या दृष्टीने ते  चांगलच होतं. त्यांची आर्जवं वरूण देवानं ऐकली आणि मेघांच्या गडगाडासहित  वळीवाचा पाऊस  हजर झाला.  निर्मितीला आवश्यक असे जलतत्त्व त्यांना मिळालं, त्यानी ते आकंठ पिऊन घेतलं. वळीवाच्या पावसानं जमिनीचा वरवरचा थर ओलाचिंब केला. वातावरण गार झालं पण जमिनीतली ऊब पोषक होती, मग त्यातल्या एखाद्या बीजातून अंकुर फुटला. त्यान वाळलेल्या चिखलातून डोकं वर काढलं आणि मोकळा श्वास घेतला. त्या बीजाच कवच आता गळून पडलं होतं आणि त्याचं एक इवलस रोप झालं होत. काहींनी या प्रक्रियेत सहभागी होण्याच नाकारलं. त्यांनी त्यांची कवच कुंडल सांभाळून ठेवली, ऋतुचक्राचा अनुभव घेत राहण्यासाठी, एकलकोंडेपणाने जगण्यासाठी. त्यांच्या मते तेच तर त्यांच्या जीवनाचे सार होतं.

अंकुरलेल्या रोपाला वर्षा ऋतूतील पाण्यानं संजीवनी दिली, वालेल्या पानांनी बाल दिलं. त्याचं चांगलं रोपटं झालं. शिशिरात त्याची पानं गळाली आणि ते रोपट भकास खुरटं दिसू लागलं. त्याच्या शेजारीच जमिनीत पडलेल्या दुसर्या भाकड बीजानं ते पाहिलं आणि ‘हेच का ते नव-निर्मितीच स्वप्न?’ असा म्हणून त्याची कुचेष्टाही केली. पण रोपटं खट्टू झालं नाही. मग वसंत आला, नवी संजीवनी घेऊन, रोपट वाढत होतं. पुन्हा ग्रीष्म, मग पाऊस असं चक्र पुढे सरकत गेलं. जमिनीत त्याच्या बरोबरच पडलेल्या दुसर्या बीजाने निसर्गाचे हे चक्र आणि त्यातला चढ उतार अनुभवला खरा पण आता त्याला काही तरी राहून गेलं अशी बोच लागू लागली. जोमानं वाढलेलं आणि आता वृक्ष स्वरूप धारण केलेला त्याचा भाऊ बघितला कि त्याचा मत्सर जागृत होत असे. रुतुचाक्राच्या अशा आवर्तनात  एकदा अशीच वसंत ऋतूची चाहूल लागली आणि निष्पर्ण झालेल्या त्या सावरीचा नव-वृक्षाला धुमारे फुटले. एका सप्ताहातच त्याची फांदी अन फांदी नाजूक पण मोठ्या लाल फुलांनी बहरून गेली. त्यान पान्थस्थांचं लक्ष आकर्षित केल तसाच तांबट , बुलबुल अश्या विहन्गांचही. आता मात्र अजूनही बीज रुपात अस्तित्व टिकवलेल्या त्याच्या भावाच्या भावनांचा बंध फुटला. जीवनाचं सार त्याला कळून चुकलं. पण त्याच्या दृष्टिनं आता फार उशीर झाला होता. त्याची निर्मितिक्षमता आता लयाला गेली होती.

कार्ल्याच्या लेण्या बघून परत येतांना पवनेच्या काठावरल्या त्या सावरीच्या वृक्षानं मला एकदा मोहित केल होत, त्याच्या बहारदार फुललेल्या अवस्थेकडे अनिमिष नेत्रांनी बघत बसलेलो असताना त्यांनच सांगितलेली त्याची हि कहाणी. मला माणसांच्या जीवनासारखीच वाटली. कोण कुठे जातो, कुठे वसतो त्याला सुरुवातीला काहीच कल्पना नसते. अंकुरण्याच सामर्थ्य सर्वांनाच सारखच दिलाय देवानं, पण एखादा ते  स्वीकारतो, रुजतो आणि त्याचा कल्पवृक्ष होतो काही मात्र मिरवत राहतात स्वतःच वेगळ अस्तित्व, वांझोट्या बियाण्यासारखं !